دوره 29، شماره 3 - ( ویژه‌نامه کووید-19، 1402 )
دوره 29 شماره 3 صفحات 372-356 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ghanbari Khoshnood M, Keshvari M, Safavi Z. Participation of librarians in online social networks to provide services during the covid-19 pandemic (case study: librarians of tehran public libraries). Research on Information Science and Public Libraries 2023; 29 (3) :356-372
URL: http://publij.ir/article-1-2501-fa.html
URL: http://publij.ir/article-1-2501-fa.html
قنبری خشنود مریم، کشوری مریم، صفوی زینب. مشارکت کتابداران در شبکههای اجتماعی مجازی برای ارائه خدمات در همه‌‌گیری کووید-19 (مطالعه موردی: کتابداران کتابخانههای عمومی شهر تهران). تحقیقات اطلاع‌رسانی و كتابخانه‌های عمومی. 1402; 29 (3) :356-372
دانشگاه الزهرا، تهران، ایران ، safavi2009@gmail.com
چکیده: (760 مشاهده)
هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین وضعیت مشارکت کتابداران کتابخانههای عمومی شهر تهران در شبکههای اجتماعی مجازی برای ارائه خدمات در همه‌‌گیری کووید-19 انجام شده است.
روش: نوع این پژوهش کاربردی و روش آن پیمایشی است. جامعه مورد مطالعه در زمان پژوهش (تیر و مرداد ماه سال 1402) شامل همۀ کتابداران کتابخانههای عمومی شهر تهران (152 نفر) بود. حجم نمونۀ پژوهش طبق جدول مورگان، 109 نفر به دست آمد، و در تحلیل نهایی 105 پرسش‌نامه استفاده شد. برای سنجش میزان روایی ابزار گردآوری دادهها، نظرات سه نفر از صاحب‌نظران حوزۀ علم اطلاعات و دانششناسی اخذ و در تدوین نسخۀ نهایی پرسش‌نامه لحاظ شد. با توجه به اینکه پرسش‌نامۀ پژوهش محقق‌‌ساخته است، به‌منظور اطمینان از پایایی ابزار پژوهش، مطالعه‌ای مقدماتی با مشارکت 30 نفر از جامعه پژوهش اجرا و مقادیر آلفای کرونباخ برای هر سه متغیر اصلی پژوهش، یعنی شناخت، پذیرش و استفاده، محاسبه شد که به‌ترتیب مقادیر 878/0، 935/0 و 824/0 و برای کل پرسش‌نامه مقدار 965/0 به دست آمد. تجزیه‌وتحلیل دادهها با بهره‌گیری از نسخۀ 26 نرم‌افزار SPSS در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. برای بررسی میزان تفاوت میانگین بین متغیرهای اصلی پژوهش، ازآزمون پارامتریک تحلیل واریانس یک-راهه استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد کتابداران بیشترین شناخت را نسبت به پیام‌‌رسان «بله» و کمترین شناخت را نسبت به «سروش‌پلاس» داشتند. میزان شناخت کتابداران نسبت به ابزارهای شبکههای اجتماعی و میزان تأثیر سازمان در شناخت ابزارها پایینتر از حد متوسط (کم) بوده است. میزان ضرورت و پذیرش ابزارهای شبکههای اجتماعی در حد «زیاد» بوده است . میزان استفادۀ کتابداران از ابزارهای شبکههای اجتماعی برای پیشبرد اهداف کتابخانه‌‌ای در سطح متوسط ارزیابی شد. بین میانگین نظرات کتابداران در مورد شناخت و پذیرش و همچنین بین پذیرش و استفاده از این شبکه‌‌ها تفاوت معنا‌دار وجود داشت، درحالی‌که بین میانگین نظرات مشارکت‌کنندگان در مورد دو متغیر شناخت و استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی تفاوتی معنا‌دار مشاهده نشد. به عبارت دیگر، شناخت کتابداران از شبکههای اجتماعی و همچنین پذیرش و استفاده از این شبکه‌‌ها توسط آنها به یک میزان نبوده است.
اصالت/ارزش: اگرچه براساس نتایج این پژوهش میزان تأثیر سازمان در شناخت نسبت به ابزارهای شبکههای اجتماعی مجازی پایینتر از متوسط گزارش شده و ازسوی دیگر میزان تأثیر سازمان در شناخت ابزارهای تولید محتوا در شبکههای مجازی به میزان اندک گزارش شده است، اما نمی‌‌توان نقش سازمان را در شناخت جامعۀ پژوهش نسبت به شبکههای اجتماعی بی‌‌تأثیر دانست. ازاین‌رو، نتایج پژوهش حاضر با تعیین نگرش جامعه پژوهش نسبت به شبکههای اجتماعی، میزان پذیرش و استفاده از این شبکه‌‌ها توسط آنها و شناسایی نقاط ضعف و قوت کتابخانههای عمومی در استفاده از شبکههای اجتماعی، می‌‌تواند برای مدیران و برنامه‌‌ریزان نهاد کتابخانههای عمومی در فراهم‌‌سازی بستر مناسب، ارتقای خدمات اطلاعاتی و رفع موانع استفاده از شبکههای مذکور مفید واقع شود.
روش: نوع این پژوهش کاربردی و روش آن پیمایشی است. جامعه مورد مطالعه در زمان پژوهش (تیر و مرداد ماه سال 1402) شامل همۀ کتابداران کتابخانههای عمومی شهر تهران (152 نفر) بود. حجم نمونۀ پژوهش طبق جدول مورگان، 109 نفر به دست آمد، و در تحلیل نهایی 105 پرسش‌نامه استفاده شد. برای سنجش میزان روایی ابزار گردآوری دادهها، نظرات سه نفر از صاحب‌نظران حوزۀ علم اطلاعات و دانششناسی اخذ و در تدوین نسخۀ نهایی پرسش‌نامه لحاظ شد. با توجه به اینکه پرسش‌نامۀ پژوهش محقق‌‌ساخته است، به‌منظور اطمینان از پایایی ابزار پژوهش، مطالعه‌ای مقدماتی با مشارکت 30 نفر از جامعه پژوهش اجرا و مقادیر آلفای کرونباخ برای هر سه متغیر اصلی پژوهش، یعنی شناخت، پذیرش و استفاده، محاسبه شد که به‌ترتیب مقادیر 878/0، 935/0 و 824/0 و برای کل پرسش‌نامه مقدار 965/0 به دست آمد. تجزیه‌وتحلیل دادهها با بهره‌گیری از نسخۀ 26 نرم‌افزار SPSS در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. برای بررسی میزان تفاوت میانگین بین متغیرهای اصلی پژوهش، ازآزمون پارامتریک تحلیل واریانس یک-راهه استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد کتابداران بیشترین شناخت را نسبت به پیام‌‌رسان «بله» و کمترین شناخت را نسبت به «سروش‌پلاس» داشتند. میزان شناخت کتابداران نسبت به ابزارهای شبکههای اجتماعی و میزان تأثیر سازمان در شناخت ابزارها پایینتر از حد متوسط (کم) بوده است. میزان ضرورت و پذیرش ابزارهای شبکههای اجتماعی در حد «زیاد» بوده است . میزان استفادۀ کتابداران از ابزارهای شبکههای اجتماعی برای پیشبرد اهداف کتابخانه‌‌ای در سطح متوسط ارزیابی شد. بین میانگین نظرات کتابداران در مورد شناخت و پذیرش و همچنین بین پذیرش و استفاده از این شبکه‌‌ها تفاوت معنا‌دار وجود داشت، درحالی‌که بین میانگین نظرات مشارکت‌کنندگان در مورد دو متغیر شناخت و استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی تفاوتی معنا‌دار مشاهده نشد. به عبارت دیگر، شناخت کتابداران از شبکههای اجتماعی و همچنین پذیرش و استفاده از این شبکه‌‌ها توسط آنها به یک میزان نبوده است.
اصالت/ارزش: اگرچه براساس نتایج این پژوهش میزان تأثیر سازمان در شناخت نسبت به ابزارهای شبکههای اجتماعی مجازی پایینتر از متوسط گزارش شده و ازسوی دیگر میزان تأثیر سازمان در شناخت ابزارهای تولید محتوا در شبکههای مجازی به میزان اندک گزارش شده است، اما نمی‌‌توان نقش سازمان را در شناخت جامعۀ پژوهش نسبت به شبکههای اجتماعی بی‌‌تأثیر دانست. ازاین‌رو، نتایج پژوهش حاضر با تعیین نگرش جامعه پژوهش نسبت به شبکههای اجتماعی، میزان پذیرش و استفاده از این شبکه‌‌ها توسط آنها و شناسایی نقاط ضعف و قوت کتابخانههای عمومی در استفاده از شبکههای اجتماعی، می‌‌تواند برای مدیران و برنامه‌‌ریزان نهاد کتابخانههای عمومی در فراهم‌‌سازی بستر مناسب، ارتقای خدمات اطلاعاتی و رفع موانع استفاده از شبکههای مذکور مفید واقع شود.
نوع مطالعه: كمّي |
موضوع مقاله:
خدمات كتابخانه‌ها
دریافت: 1402/2/31 | پذیرش: 1402/6/7 | انتشار: 1402/7/10
دریافت: 1402/2/31 | پذیرش: 1402/6/7 | انتشار: 1402/7/10
فهرست منابع
1. ااسدی بوجی، داود (1400). سنجش میزان اثربخشی فعالیت‌‌های ارتباطی و رسانه‌‌ای کتابخانههای عمومی در جذب مخاطبین (مورد مطالعه: کتابخانههای عمومی استان البرز) [پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد]. دانشگاه شاهد.
2. پورخاقان، فاطمه؛ شعبانی، احمد؛ رجایی‌‌پور، سعید؛ و موحدیان، قاسم (1402). تعیین میزان آمادگی کتابخانه‌‌ها و کتابداران کتابخانههای عمومی استان اصفهان در مواجهه با بیماری کووید-19. تحقيقات اطلاعرساني و كتابخانههاي عمومي. https://publij.ir/browse.php?a_id=2437&sid=1&slc_lang=fa&ftxt=0
3. طاهری، ابوالفضل؛ اشرفی ریزی، حسن؛ و سعیدی‌‌زاده، مرضیه (1399). چالش‌‌ها و اقدامات کتابخانههای عمومی برای بازگشایی و ارائة خدمات در زمان بحران کووید-19: تحلیلی بر راهنماها و اقدامات بین‌‌المللی. مدیریت اطلاعات سلامت، 17(3)، 140-146.
4. علی‌‌اصغری، نسرین (1399). نقش کتابداران و متخصصین اطلاعات پزشکی در مقابل کووید-19 در ایران. تصویر سلامت، 4(11)، 300-304.
5. علیبابایی کالجان، سجاد (1398). میزان حضور کتابداران و کتابخانههای تحت پوشش نهاد کتابخانههای عمومی استان آذربایجان غربی در شبکههای اجتماعی و استفاده از آنها در خدمات کتابخانه‌‌ای [پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد]. دانشگاه قم.
6. محمداسماعیل، صدیقه؛ و تهم، مرضیه (1402). مدل علّی پذیرش استفاده از سیستم‌های یادگیری الکترونیک مجازی در بین کتابداران نهاد کتابخانههای عمومی استان تهران (در دوران پاندمی کووید-19). تحقيقات اطلاعرساني و كتابخانههاي عمومي. https://publij.ir/article-1-2401-fa.html
7. مردانی، فریبا؛ و جنوی، المیرا (1400). تأثیر شبکههای اجتماعی در بهبود وضعیت اطلاع‌رسانی و جذب مخاطبین کتابخانههای عمومی شهر تهران از دید کتابداران. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 7(1)، 53-76.
8. میرحسینی، زهره؛ خودکار، حسینعلی؛ و فاتحی‌‌زاده، ندا (1400). بررسی وضعیت دورکاری در کتابخانههای عمومی در ایام پاندمی کووید-19. دانششناسی، 14(55)، 121-138.
9. نارمنجی، مهدی (1401). بررسی رفتار اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابداران کتابخانههای عمومی در شبکههای اجتماعی مجازی در دوران محدودیت‌های ویروس کووید-19. فصلنامة بازیابی دانش و نظام‌های معنایی، 9(31)، 1-25.
10. یاری، شیوا (1395). رسانه‌‌های اجتماعی در کتابخانههای عمومی: شناخت کاربردها و موانع و مشکلات استفاده. تعامل انسان و اطلاعات، 3(1)، 95-79.
11. Alajmi, B. M., & Albudaiwi, D. (2021). Response to COVID-19 pandemic: where do public libraries stand? Public Library Quarterly, 40(6), 540-556. [DOI:10.1080/01616846.2020.1827618]
12. Aldousari, E. A., & Al-Sejari, M. (2021). Health information seeking behaviour among the Kuwaiti population during the COVID-19 pandemic. Malaysian Journal of Library and Information Science, 26(3), 105-122. [DOI:10.22452/mjlis.vol26no3.6]
13. Bartik, A. W., Bertrand, M., Cullen, Z., Glaeser, E. L., Luca, M., & Stanton, C. (2020). The impact of COVID-19 on small business outcomes and expectations. Proceedings of the national academy of sciences, 117(30), 17656-17666. [DOI:10.1073/pnas.2006991117]
14. Begum, D., Roknuzzaman, M., & Shobhanee, M. E. (2022). Public libraries' responses to a global pandemic: Bangladesh perspectives. IFLA Journal, 48(1), 174-188. [DOI:10.1177/03400352211041138]
15. Bland, J. M., & Altman, D. G. (1997). Statistics notes: Cronbach's alpha. Bmj, 314(7080), 572. [DOI:10.1136/bmj.314.7080.572]
16. Ćirić, J., & Ćirić, A. (2021). The impact of the COVID-19 pandemic on digital library usage: a public library case study. Journal of Web Librarianship, 15(2), 53-68. [DOI:10.1080/19322909.2021.1913465]
17. Dadhe, P. P., & Dubey, M. N. (2020). Library services provided during COVID-19 pandemic: Content analysis of websites of premier technological institutions of India. Library Philosophy and Practice (e-journal), 1-18.
18. Friday, J., Chidozie, O., & Chukwuma, L. N. (2020). Social media and library services: A case of COVID-19 pandemic era. International Journal of Research and Review, 7(10), 230-237.
19. Harisanty, D., Sugihartati, R., & Srimulyo, K. (2022). Social media and the role of libraries during the COVID-19 pandemic. Masyarakat, Kebudayaan & Politik, 35(3). [DOI:10.20473/mkp.V35I32022.351-363]
20. Joel, A. P., & Camble, E. (2023). Information dissemination during the COVID-19 pandemic: The role of librarians in Borno State Public Library. Information Development, 39(2), 287-93. [DOI:10.1177/02666669211049122]
21. Kohlburn, J., Bossaller, J., Cho, H., Moulaison-Sandy, H., & Adkins, D. (2023). Public libraries and COVID-19: Perceptions and politics in the United States. The Library Quarterly, 93(1), 7-25. [DOI:10.1086/722547]
22. Lobo, J., & Dhuri, K. R. (2021). Positive impact of COVID-19 pandemic in enhancing digital literacy skills among library professionals: A study. Library Philosophy and Practice (e-journal), 1-18.
23. Lund, B. D., Wang, T., & Alenezi, A. (2023). Bookending a pandemic and its impact on public libraries: Policy and announcement information provided by libraries throughout the coronavirus (COVID-19) response. Public Library Quarterly, 42(4), 348-360. [DOI:10.1080/01616846.2022.2102844]
24. McMenemy, D., Robinson, E., & Ruthven, I. (2022). The Impact of COVID-19 lockdowns on public libraries in the UK: Findings from a national study. Public Library Quarterly, 42(1), 92-110. [DOI:10.1080/01616846.2022.2058860]
25. Omeluzor, S. U., Nwaomah, A. E., Molokwu, U. E., & Sambo, A. S. (2022). Dissemination of information in the COVID-19 era in university libraries in Nigeria. IFLA journal, 48(1), 126-137. [DOI:10.1177/03400352211037700]
26. Rundqvist, E. (2020). Public libraries as a vital social function or something we can do without in times of crises. The Swedish reaction to COVID-19. Alexandria, 30(2-3), 255-247. [DOI:10.1177/09557490211002741]
27. Smith, J. (2020). Information in Crisis: Analysing the future roles of public libraries during and post-COVID-19. Journal of the Australian Library and Information Association, 69(4), 422-429. [DOI:10.1080/24750158.2020.1840719]
28. Syn, S. Y., Sinn, D., & Kim, S. (2023). Innovative public library services during the COVID-19 pandemic: Application and revision of social innovation typology. Library & Information Science Research, 45(3), 101248.
Zeng, B., & Gerritsen, R. (2014). What do we know about social media in tourism? A review. Tourism Management Perspectives, 10, 27-36.
https://doi.org/10.1016/j.tmp.2014.01.001 [DOI:10.1016/j.lisr.2023.101248]
29. Zhang, W., Wang, Y., Yang, L. & Wang, C. (2020). Suspending classes without stopping learning: China's education emergency management policy in the COVID-19 outbreak. Journal of Risk and Financial Management, 13(3), 55. [DOI:10.3390/jrfm13030055]
30. Zhou, J. (2022). The role of libraries in distance learning during COVID-19. Information Development, 38(2), 227-238. [DOI:10.1177/02666669211001502]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
