دوره 29، شماره 4 - ( 10-1402 )
دوره 29 شماره 4 صفحات 531-518 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Farhoodi F. Religion and relevance judgment: The effect of users’ religiosity scales on their relevance judgment. Research on Information Science and Public Libraries 2023; 29 (4) :518-531
URL: http://publij.ir/article-1-2493-fa.html
URL: http://publij.ir/article-1-2493-fa.html
فرهودی فائزه. دین و قضاوت ربط: بررسی تأثیر شاخص‌های دینداری کاربران بر قضاوت ربط. تحقیقات اطلاع‌رسانی و كتابخانه‌های عمومی. 1402; 29 (4) :518-531
دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه؛ دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران ، faezehfarhoodi2000@yahoo.com
چکیده: (540 مشاهده)
هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، کشف تأثیر شاخص‌های دینداری شامل چهار بُعد اعتقادی، عاطفی، پیامدی و مناسکی بر قضاوت ربط کاربران است.
روش: این پژوهش از حیث هدف، کاربردی است و برای انجام آن از روش پیمایشی توصیفی استفاده شد. جامعۀ آماری پژوهش، طلّاب سطح چهار و دکتری جامعه‌الزهراء (س) هستند. 69 نفر از طلبه‌های دکتری به روشِ کل‌شماری انتخاب شدند. به‌منظور گردآوری اطلاعات دربارۀ میزان پایبندی کاربران به شاخص‌های دینداری، از پرسش‌نامۀ دینداری گلاک و استارک (1965) استفاده شد. برای مشخص شدن میزان قضاوت ربط برای کاربران وظیفۀ کاری شبیهسازی‌شده (و به‌ازای آن سناریو و تقاضا) تعریف شد و مهم‌ترین معیارهای قضاوت ربط (رفتار تعاملی جستجوی اطلاعات و عملکرد تعاملی) در حین اجرای وظایف کاری مورد ارزیابی قرار گرفت. کاربران ابتدا جستجوهایی را در موضوع وظیفۀ کاری خود در پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی شامل بانک اطلاعات نشریات کشور، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی و پورتال جامع علوم انسانی انجام دادند و مقالۀ مرتبط با سناریو را بر مبنای سؤالات پرسش‌نامۀ قضاوت ربط ارزیابی کردند. داده‌های پژوهش با استفاده از نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس و آزمون رگرسیون چندگانه تحلیل شدند.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد مؤلفۀ رفتار تعاملی جستجوی اطلاعات، کاربران، میانگین بالاتری نسبت به مؤلفۀ عملکرد تعاملی دارد. رتبۀ شاخص‌های دینداری برحسب میانگین، به‌ترتیب به ابعاد مناسکی، اعتقادی، عاطفی و پیامدی تعلق دارد. نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد بُعد مناسکی و رفتاری کاربران (همچون عبادت، نماز، شرکت در آیین‌های دینی خاص، روزه گرفتن و...) و بُعد اعتقادی و باورهای دینی بر افزایش قضاوت ربط تأثیرگذار هستند، اما دو بُعد پیامدی و عاطفی تأثیری بر قضاوت ربط کاربران ندارند. به عبارت دقیق‌تر، یافته‌ها نشان می‌دهد با وجود تغییر در بُعد عاطفی کاربران، یعنی تغییر در میزان عواطف، تصورات و احساسات مربوط به داشتن رابطه با جوهری ربوبی همچون خدا یا واقعیتی غایی یا اقتداری متعالی، میزان قضاوت ربط آنان تغییری نخواهد داشت. همچنین با وجود ایجاد تغییر در بُعد پیامدی دین، یعنی تغییر در تأثیرات باورها، اعمال، تجارب و دانش دینی بر زندگی روزمرۀ کاربران، میزان قضاوت ربط آنان تغییری نشان نمی‌دهد.
اصالت/ارزش: پژوهش حاضر برای نخستین بار به کشف تأثیر شاخص‌های دینداری کاربران بر قضاوت ربط پرداخته است. با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر، پیشنهاد می‌شود طراحان سیستم‌ها و متخصصان، علاوه بر در نظر گرفتن مسائل فنی و تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، تعاملات کاربران با سیستم را نیز مدیریت کنند و شرایط و موقعیت‌های مختلف کاربران را مد نظر داشته باشند. کتابداران نیز ضمن شناخت جامعه‌ای که کاربران در آن قرار دارند و در نظر گرفتن بافت دینی و مذهبی جامعه و نیز شناخت رویکردهای دینی کاربران، می‌توانند هنگام بازیابی اطلاعات به کاربران در مواقع ضروری، راهنمایی‌های لازم را ارائه دهند.
روش: این پژوهش از حیث هدف، کاربردی است و برای انجام آن از روش پیمایشی توصیفی استفاده شد. جامعۀ آماری پژوهش، طلّاب سطح چهار و دکتری جامعه‌الزهراء (س) هستند. 69 نفر از طلبه‌های دکتری به روشِ کل‌شماری انتخاب شدند. به‌منظور گردآوری اطلاعات دربارۀ میزان پایبندی کاربران به شاخص‌های دینداری، از پرسش‌نامۀ دینداری گلاک و استارک (1965) استفاده شد. برای مشخص شدن میزان قضاوت ربط برای کاربران وظیفۀ کاری شبیهسازی‌شده (و به‌ازای آن سناریو و تقاضا) تعریف شد و مهم‌ترین معیارهای قضاوت ربط (رفتار تعاملی جستجوی اطلاعات و عملکرد تعاملی) در حین اجرای وظایف کاری مورد ارزیابی قرار گرفت. کاربران ابتدا جستجوهایی را در موضوع وظیفۀ کاری خود در پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی شامل بانک اطلاعات نشریات کشور، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی و پورتال جامع علوم انسانی انجام دادند و مقالۀ مرتبط با سناریو را بر مبنای سؤالات پرسش‌نامۀ قضاوت ربط ارزیابی کردند. داده‌های پژوهش با استفاده از نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس و آزمون رگرسیون چندگانه تحلیل شدند.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد مؤلفۀ رفتار تعاملی جستجوی اطلاعات، کاربران، میانگین بالاتری نسبت به مؤلفۀ عملکرد تعاملی دارد. رتبۀ شاخص‌های دینداری برحسب میانگین، به‌ترتیب به ابعاد مناسکی، اعتقادی، عاطفی و پیامدی تعلق دارد. نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد بُعد مناسکی و رفتاری کاربران (همچون عبادت، نماز، شرکت در آیین‌های دینی خاص، روزه گرفتن و...) و بُعد اعتقادی و باورهای دینی بر افزایش قضاوت ربط تأثیرگذار هستند، اما دو بُعد پیامدی و عاطفی تأثیری بر قضاوت ربط کاربران ندارند. به عبارت دقیق‌تر، یافته‌ها نشان می‌دهد با وجود تغییر در بُعد عاطفی کاربران، یعنی تغییر در میزان عواطف، تصورات و احساسات مربوط به داشتن رابطه با جوهری ربوبی همچون خدا یا واقعیتی غایی یا اقتداری متعالی، میزان قضاوت ربط آنان تغییری نخواهد داشت. همچنین با وجود ایجاد تغییر در بُعد پیامدی دین، یعنی تغییر در تأثیرات باورها، اعمال، تجارب و دانش دینی بر زندگی روزمرۀ کاربران، میزان قضاوت ربط آنان تغییری نشان نمی‌دهد.
اصالت/ارزش: پژوهش حاضر برای نخستین بار به کشف تأثیر شاخص‌های دینداری کاربران بر قضاوت ربط پرداخته است. با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر، پیشنهاد می‌شود طراحان سیستم‌ها و متخصصان، علاوه بر در نظر گرفتن مسائل فنی و تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، تعاملات کاربران با سیستم را نیز مدیریت کنند و شرایط و موقعیت‌های مختلف کاربران را مد نظر داشته باشند. کتابداران نیز ضمن شناخت جامعه‌ای که کاربران در آن قرار دارند و در نظر گرفتن بافت دینی و مذهبی جامعه و نیز شناخت رویکردهای دینی کاربران، می‌توانند هنگام بازیابی اطلاعات به کاربران در مواقع ضروری، راهنمایی‌های لازم را ارائه دهند.
نوع مطالعه: كمّي |
موضوع مقاله:
ذخيره و بازيابي اطلاعات
دریافت: 1402/1/17 | پذیرش: 1402/6/26 | انتشار: 1402/10/1
دریافت: 1402/1/17 | پذیرش: 1402/6/26 | انتشار: 1402/10/1
فهرست منابع
1. اسدنیا، ابوالفضل؛ چشمه‌سهرابی، مهرداد؛ شعبانی، احمد؛ عاصمی، عاصفه؛ و طاهری دمنه، محسن (1400). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر آیندۀ بازیابی اطلاعات متنی به روشِ تحلیل تأثیر متقابل روندها. پژوهش‌نامۀ پردازش و مدیریت اطلاعات، 36(3)، 861-892. [DOI:10.52547/jipm.36.3.861]
2. بابایی، محبوبه؛ و حسینی، مهدی (1394). رابطۀ بین میزان پایبندی به ارزش‌های دینی و میزان احساس امنیت اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور شهر دیواندره. مطالعات علوم اجتماعی ایران، 12(2)، 1-22.
3. بحرینی، نعیمه؛ میرزابیگی، مهدیه؛ و ستوده، هاجر (1397). تفاوت عملکرد جستجوی مروری کاربران با سبک‌های شناختی و تجربیات متفاوت: نمونه‌پژوهی وبسایت‌های فروش‌کالا. مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 29(1)، 68-84.
4. بهمنی، رضا (1399). بررسی رابطۀ بین دینداری، تعهد حرفهای و رضایت شغلی با کیفیت حسابرسی با توجه به نقش ناکارآمد حسابرس [پایان‌نامۀ کارشناسیارشد]. دانشگاه شیراز.
5. پیرملکی، پویا (1397). دین و مدیریت: مطالعۀ سیستماتیک و ارائۀ مدل مفهومی [رسالۀ دکتری]. دانشگاه خوارزمی.
6. تاجیک اسماعیلی، سمیه (1399). پیش‌بینی میزان دینداری دانش‌آموزان براساس وابستگی به اینترنت و باور به دنیای عادلانه. دین و ارتباطات، 27(2)، 29-79.
7. خدادادی سنگده، جواد (1396). مطالعۀ کیفی عوامل مذهبی مؤثر در شکل‌گیری خانوادۀ سالم براساس بافت فرهنگی-اجتماعی. روان‌شناسی فرهنگی، 1(1)، 85-98.
8. شکیب، زهره؛ و جمالی، سمانه (1398). کاربرد آموزه‌های دینی در پیشگیری از رفتارهای پرخطر و برخورداری از سبک زندگی سالم در نوجوانان. دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، 2(18)، 27-36.
9. شهیدی، عباسعلی (1397). بررسی رابطۀ عمل به باورهای دینی با احساس امنیت اجتماعی دانشجویان دانشگاه‌های اراک در سال تحصیلی 1394-1395. پژوهش‌های اعتقادی-کلامی، 8(31)، 103-118.
10. ظریف قاسمیان، نعیمه؛ فتاحی، رحمت‌الله؛ و نوکاریزی، محسن (1399). بررسی معیارهای قضاوت ربط تصاویر بازیابی‌شده در موتور کاوش گوگل از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکدۀ مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 23(1)، 120-104.
11. عبدی، مجتبی؛ و رضایی، احمد (1393). سنجش میزان دینداری در میان دانشجویان جوان. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 13(24)، 112-95.
12. فرهودی، فائزه (1388). بررسی تأثیر حالات روانی‌کاربران بر میزان تشخیص ربط مدارک بازیابی‌شده هنگام جستجو. پژوهش‌نامۀ پردازش و مدیریت اطلاعات، ۲۴(4)، 53-67.
13. فرهودی، فائزه (1398). تأثیر نگرش‌های فرهنگی دانشجویان کارشناسیارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی بر قضاوت ربط: براساس شاخص‌های نگرش فرهنگی هافستد. پژوهش‌نامۀ پردازش و مدیریت اطلاعات، 34(3)، 1399-1422.
14. فرهودی، فائزه؛ و حریری، نجلا (1392). تأثیر ویژگی‌های شخصیتی کاربران بر قضاوت ربط. پژوهش‌نامۀ پردازش و مدیریت اطلاعات، ۲۹(۲)، 331-317.
15. قنواتی، علیرضا (1401). تأثیر دینداری، ریسک درکشده بر قصد تمکین با مالیات با توجه به نقش میانجی نگرش مالیات‌دهندگان [پایان‌نامۀ کارشناسیارشد]. مؤسسۀ آموزش عالی زند، شیراز.
16. کیانی، محمدرضا (1391). رویکردهای ارزیابی نظام‌های بازیابی اطلاعات: پس‌زمینه و چشم‌انداز پیشِ رو. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 15(2)، 258-243.
17. مکّی‌زاده، فاطمه؛ و بیگدلی، زاهد (1393). نظریۀ شناخت اجتماعی: رویکردی مؤثر در رفتارهای اطلاعاتی. پژوهش‌نامۀ کتابداری و اطلاع‌رسانی، 4(2)، 131-147.
18. منصوری، علی (1389). نظریۀ معناشناختی اطلاعات. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 13(3)، 101-129.
19. میرزابیگی، مهدیه؛ صنعت‌جو، اعظم؛ و دیانی، محمدحسین (1391). بررسی فرایند قضاوت ربط در گزینش و ارزیابی منابع اطلاعاتی از رویکرد نظریۀ سبک شناختی کل‌گرا-تحلیلی رایدینگ. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 15(4)، 93-117.
20. نباتی، علی؛ و خدیوی، غلامرضا (1397). بررسی ارتباط میزان استفاده از رسانه‌های جدید ارتباطی و میزان دینداری جوانان 18-29 سال شهر مشهد. زندگی ناب، 5(16)، 165-193.
21. نعمتی، سمیه؛ علیپور حافظی، مهدی؛ بابالحوائجی، فهیمه؛ حریری، نجلا؛ و فهیم‌نیا، فاطمه (1400). ارائۀ چارچوبی برای بازیابی تعاملی اطلاعات در کتابخانه‌های دیجیتال مبتنی‌بر نظریۀ شناختی-اجتماعی. پژوهش‌نامۀ پردازش و مدیریت اطلاعات، 37(1)، 135-170. [DOI:10.52547/jipm.37.1.135]
22. یاری، شیوا؛ و نوروزی، علیرضا (1399). هیجان‌ها و نظریه‌های هیجان در بازیابی اطلاعات: شناخت نقشها و کاربردها. پژوهش‌نامۀ کتابداری و اطلاع‌رسانی، 10(2)، 297-320.
23. Borlund, P. (2000). Experimental components for the evaluation of interactive information retrieval systems. Journal of documentation, 56(1), 71-90. [DOI:10.1108/EUM0000000007110]
24. Glock, C. Y., & Stark, R. (1965). Religion and Society in Tension. Chicago: Rand McNally.
25. Hjørland, B., & Albrechtsen, H. (1995). Toward a new horizon in information science: Domain‐analysis. Journal of the American Society for Information Science, 46(6), 400-425. https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-4571(199507)46:6<400::AID-ASI2>3.0.CO;2-Y [DOI:10.1002/(SICI)1097-4571(199507)46:63.0.CO;2-Y]
26. Hukkinen, J. P. (2011). Less is more–The paradox of choice in search-engine use [Unpublished master’s thesis]. The University of Helsinki, Finland.
27. Kelly, D. (2009). Methods for evaluating interactive information retrieval systems with users. Foundations and Trends in Information Retrieval, 3(1-2), 1-224. [DOI:10.1561/1500000012]
28. Kinley, K., Tjondronegoro, D., Partridge, H., & Edwards, S. (2012, November). Human-computer interaction: the impact of users’ cognitive styles on query reformulation behaviour during web searching. In Proceedings of the 24th Australian Computer-Human Interaction Conference (pp. 299-307). [DOI:10.1145/2414536.2414586]
29. Li, Y., & Belkin, N. J. (2010). An exploration of the relationships between work task and interactive information search behavior. Journal of the American Society for information Science and Technology, 61(9), 1771-1789. [DOI:10.1002/asi.21359]
30. Peng, S. (2013, June). Maximizing and satisficing in decision-making dyads. Wharton Research Scholars. http://repository.upenn.edu/wharton_research_scholars/98
31. Tian, X., Du, X., Hu, H., & Li, H. (2009). Modeling individual cognitive structure in contextual information retrieval. Computers & Mathematics with Applications, 57(6), 1048-1056. [DOI:10.1016/j.camwa.2008.10.059]
32. Zhuang, M., Toms, E. G., & Demartini, G. (2016). The relationship between user perception and user behaviour in interactive information retrieval evaluation. In Advances in Information Retrieval: 38th European Conference on IR Research, ECIR 2016, Padua, Italy, March 20–23, 2016. Proceedings 38 (pp. 293-305). Springer International Publishing. [DOI:10.1007/978-3-319-30671-1_22]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
