دوره 29، شماره 4 - ( 10-1402 )
دوره 29 شماره 4 صفحات 462-446 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rostami T, Sohieli F. The transaction analysis of loan and usage of information resources by library members: A case study of public libraries in Ilam province. Research on Information Science and Public Libraries 2023; 29 (4) :446-462
URL: http://publij.ir/article-1-2370-fa.html
URL: http://publij.ir/article-1-2370-fa.html
رستمی طاهره، سهیلی فرامرز. تحلیل تراکنشهای امانت و استفاده از منابع اطلاعاتی توسط کاربران: مطالعۀ موردی کتابخانههای عمومی استان ایلام. تحقیقات اطلاعرسانی و كتابخانه‌های عمومی. 1402; 29 (4) :446-462
گروه علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران ، fsohieli@gmail.com
چکیده: (405 مشاهده)
هدف: هدف از پژوهش حاضر تعیین الگوی دسترسی کاربران کتابخانههای عمومی استان ایلام به منابع اطلاعاتی و تحلیل تراکنشهای امانت با استفاده از رویکرد قوانین انجمنی، خوشه‌بندی و طبقه‌بندی در دادهکاوی است.
روش: در این پژوهش، با استفاده از فنون دادهکاوی و با بهره‌‌گیری از الگوریتم‌‌های قوانین باهم‌‌آیی، خوشه‌بندی، و طبقه‌بندی روی داده‌‌های بخش امانت کتابخانههای عمومی استان ایلام، اطلاعات جمعیت شناختی تأثیرگذار بر رفتار مطالعاتی اعضا بررسی و الگوهای استفاده از منابع اطلاعاتی توسط این جامعۀ ناهمگن استخراج شد. فرایند دادهکاوی به‌کاررفته در پژوهش متشکل از شش مرحله است که به‌ترتیب شامل درک شغلی، درک داده‌‌ها، آماده‌‌سازی داده‌‌ها، مدل‌سازی (اپریوری، کوهنن، شبکۀ عصبی مصنوعی، و درخت تصمیم)، ارزیابی، و استفاده بود.
یافته‌‌ها: یافته‌‌های پژوهش نشان داد که در بحث موضوعات مورد مطالعه، گروه‌‌های مختلف استفاده‌‌کننده از منابع اطلاعاتی دانشجویان علاوه بر مطالعۀ کتابهای درسی خود، موضوعاتی مانند تاریخ ایران و دین اسلام را مطالعه کردهاند. به‌لحاظ بُعد جنسیت، خانم‌‌های دارای مدرک تحصیلی کارشناسی به مطالعۀ موضوعاتی درزمینۀ ادبیات و زبان فارسی و داستان علاقهمند بودند. همچنین، ۵۴ درصد از افرادی را که در بازگشت کتابهای به‌امانت‌گرفته تأخیر دارند خانم‌‌ها و ۴۶ درصد از آن‌ها را آقایان تشکیل می‌‌دهند. نتایج به‌دست‌آمده نشان‌دهندۀ آن است که آقایانِ دارای مدرک تحصیلی دیپلم به موضوعاتی دربارۀ دین اسلام علاقهمند بودند و این گروه نسبت به بازگشت کتابهای خود احساس مسئولیت داشتند. ازنظر جنسیت و تأثیر آن بر موضوعات مورد مطالعه، خانم‌‌هایی که ازنظر تحصیلات در مقطع کارشناسی بوده و ازنظر شغل، خود را در گروه مشاغل آزاد معرفی کردهاند، به رده‌‌های ادبیات و زبان فارسی و داستان علاقه نشان داده‌‌اند و در بازگشت کتابهای خود تأخیری نداشته‌‌اند. نتایج حاصل از بررسی مدل رفتاری مراجعان ازنظر برگشت کتاب، نشان داد آقایانی که دارای تحصیلات دیپلم بوده‌‌اند و شغل خود را آزاد معرفی کردهاند در بازگشت کتابهای خود تأخیری نداشته‌‌اند. همچنین، خانم‌‌های دارای مدرک تحصیلی دیپلم و کارشناسی که شغل خود را آزاد معرفی کردهاند در بازگشت کتابهای خود تأخیر نداشته‌‌اند. دانشجویان دارای مدرک تحصیلی کارشناسی در بازگشت کتابهای خود تأخیر داشته‌‌اند. برای پیش‌‌بینی تأخیر در بازگشت کتاب‌‌ها براساس ویژگی‌‌هایی همچون جنسیت و مقطع تحصیلی، از مدل شبکه‌های عصبی استفاده شد و میزان صحت مدل در حین فرایند یادگیری 18/69 درصد بود.
اصالت/ارزش: پیاده‌‌سازی شبکۀ عصبی در پایگاه دادۀ کتابخانههای عمومی استان ایلام به‌منظور پیش‌‌بینی تأخیر در بازگشت کتاب‌‌ها براساس ویژگی‌‌هایی مختلف نمایانگر آن است که یادگیری و پیش‌‌بینی خروجی، با دریافت ورودیهای جدید در پایگاه دادۀ کتابخانههای عمومی استان ایلام امکان‌‌پذیر است.
روش: در این پژوهش، با استفاده از فنون دادهکاوی و با بهره‌‌گیری از الگوریتم‌‌های قوانین باهم‌‌آیی، خوشه‌بندی، و طبقه‌بندی روی داده‌‌های بخش امانت کتابخانههای عمومی استان ایلام، اطلاعات جمعیت شناختی تأثیرگذار بر رفتار مطالعاتی اعضا بررسی و الگوهای استفاده از منابع اطلاعاتی توسط این جامعۀ ناهمگن استخراج شد. فرایند دادهکاوی به‌کاررفته در پژوهش متشکل از شش مرحله است که به‌ترتیب شامل درک شغلی، درک داده‌‌ها، آماده‌‌سازی داده‌‌ها، مدل‌سازی (اپریوری، کوهنن، شبکۀ عصبی مصنوعی، و درخت تصمیم)، ارزیابی، و استفاده بود.
یافته‌‌ها: یافته‌‌های پژوهش نشان داد که در بحث موضوعات مورد مطالعه، گروه‌‌های مختلف استفاده‌‌کننده از منابع اطلاعاتی دانشجویان علاوه بر مطالعۀ کتابهای درسی خود، موضوعاتی مانند تاریخ ایران و دین اسلام را مطالعه کردهاند. به‌لحاظ بُعد جنسیت، خانم‌‌های دارای مدرک تحصیلی کارشناسی به مطالعۀ موضوعاتی درزمینۀ ادبیات و زبان فارسی و داستان علاقهمند بودند. همچنین، ۵۴ درصد از افرادی را که در بازگشت کتابهای به‌امانت‌گرفته تأخیر دارند خانم‌‌ها و ۴۶ درصد از آن‌ها را آقایان تشکیل می‌‌دهند. نتایج به‌دست‌آمده نشان‌دهندۀ آن است که آقایانِ دارای مدرک تحصیلی دیپلم به موضوعاتی دربارۀ دین اسلام علاقهمند بودند و این گروه نسبت به بازگشت کتابهای خود احساس مسئولیت داشتند. ازنظر جنسیت و تأثیر آن بر موضوعات مورد مطالعه، خانم‌‌هایی که ازنظر تحصیلات در مقطع کارشناسی بوده و ازنظر شغل، خود را در گروه مشاغل آزاد معرفی کردهاند، به رده‌‌های ادبیات و زبان فارسی و داستان علاقه نشان داده‌‌اند و در بازگشت کتابهای خود تأخیری نداشته‌‌اند. نتایج حاصل از بررسی مدل رفتاری مراجعان ازنظر برگشت کتاب، نشان داد آقایانی که دارای تحصیلات دیپلم بوده‌‌اند و شغل خود را آزاد معرفی کردهاند در بازگشت کتابهای خود تأخیری نداشته‌‌اند. همچنین، خانم‌‌های دارای مدرک تحصیلی دیپلم و کارشناسی که شغل خود را آزاد معرفی کردهاند در بازگشت کتابهای خود تأخیر نداشته‌‌اند. دانشجویان دارای مدرک تحصیلی کارشناسی در بازگشت کتابهای خود تأخیر داشته‌‌اند. برای پیش‌‌بینی تأخیر در بازگشت کتاب‌‌ها براساس ویژگی‌‌هایی همچون جنسیت و مقطع تحصیلی، از مدل شبکه‌های عصبی استفاده شد و میزان صحت مدل در حین فرایند یادگیری 18/69 درصد بود.
اصالت/ارزش: پیاده‌‌سازی شبکۀ عصبی در پایگاه دادۀ کتابخانههای عمومی استان ایلام به‌منظور پیش‌‌بینی تأخیر در بازگشت کتاب‌‌ها براساس ویژگی‌‌هایی مختلف نمایانگر آن است که یادگیری و پیش‌‌بینی خروجی، با دریافت ورودیهای جدید در پایگاه دادۀ کتابخانههای عمومی استان ایلام امکان‌‌پذیر است.
واژه‌های کلیدی: امانت، بازگشت کتاب، دادهکاوی، قوانین انجمنی، خوشه‌بندی، طبقه‌بندی، کتابخانههای عمومی
نوع مطالعه: كمّي |
موضوع مقاله:
مديريت و ارزيابي كتابخانه‌ها
دریافت: 1401/9/3 | پذیرش: 1402/3/10 | انتشار: 1402/10/10
دریافت: 1401/9/3 | پذیرش: 1402/3/10 | انتشار: 1402/10/10
فهرست منابع
1. ابراهیمی، رحمان؛ و حاصلی، داود (1397). عوامل مؤثر بر تأخیر بازگشت کتابهای امانتی اعضای کتابخانههای عمومی استان آذربایجان شرقی. تحقیقات اطلاعرسانی و کتابخانههای عمومی، ۲۴(۱)، 191-205.
2. انصاری، نسیم؛ وکیلی‌‌مفرد، حسین؛ منصوری‌‌زاده، محرم؛ و امیری، محمدرضا (1398). کشف الگوی دسترسی کاربران و تحلیل تراکنشهای امانت منابع اطلاعاتی با استفاده از تکنیک قوانین انجمنی در دادهکاوی (مطالعۀ موردی: کتابخانه‌ها و مراکز اطلاعرسانی دانشگاه علوم پزشکی همدان. پژوهش‌نامۀ پردازش و مدیریت اطلاعات، ۳۴(۳) :۱۱۵۵-1186. [DOI:10.35050/JIPM010.2019.035]
3. باج پای، آر پی؛ و دویودی، روپش کی. (1390). مروری بر کاربردهای دادهکاوی در کتابداری و اطلاعرسانی (اسماعیل جعفرپور، مترجم). کتاب ماه کلیات، 14(9)، 80-85. (نشر اثر اصلی 2004)
4. بدر، عاطفه؛ محمد اسماعیل، صدیقه؛ و حیدری، حنیف (1396). استفاده از رویکرد دادهکاوی جهت دسته‌‌بندی کاربران هدف کتابخانۀ مرکزی دانشگاه صنعتی اصفهان (مطالعۀ انگیزه‌‌ها و رفتارهای اطلاع‌‌یابی آنان). پژوهش‌نامۀ پردازش و مدیریت اطلاعات، 33(1)، 271-294.
5. بیدختی، حسین؛ و ریاحی‌‌نیا، نصرت (1394). تحلیل تراکنشهای امانت و گردش منابع کتابخانههای دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با الگوریتم‌‌های دادهکاوی. فصلنامۀ مدیریت سلامت، 18(62)، 87-100.
6. رحمانی، مهدی؛ و حاجی زین‌‌العابدینی، محسن (1394). کاربردهای دادهکاوی در علم اطلاعات و دانششناسی. پژوهش‌های کتابخانههای دیجیتالی و هوشمند. 2(3)، 23-32.
7. Bussaban, K., & Kularbphettong, K. (2014). Analysis of users’ behavior on book loan log based on association rule mining. International Journal of Industrial and Manufacturing Engineering, 8(1), 18-20.
8. Chen, A. P., & Chen, C. C. (2006). A new efficient approach for data clustering in electronic library using ant colony clustering algorithm. The Electronic Library, 24(4), 548-559. [DOI:10.1108/02640470610689223]
9. Chen, R. S., Tsai, Y. S., Yeh, K. C., Yu, D. H., & Bak-Sau, Y. (2008). Using data mining to provide recommendation service. WSEAS Transactions on Information Science and Applications, 5(4), 459-474.
10. Huang, C. M., Kang, S. H., Chang, C. C., & Lu, S. H. (2015). Apply data mining techniques to library circulation records and usage patterns analysis. http://140. 125. 84. 58:8080/ TeacherWeb/fileDownload/55.pdf
11. Liu, Y. (2018). Data mining of university library management based on improved collaborative filtering association rules algorithm. Wireless Personal Communications, 102, 3781-3790. [DOI:10.1007/s11277-018-5409-y]
12. Long, X., & Wu, Y. (2012, March). Borrowing data mining based on association rules. In 2012 International Conference on Computer Science and Electronics Engineering (Vol. 2, pp. 239-242). IEEE. [DOI:10.1109/ICCSEE.2012.179]
13. Mishra, R. N., & Mishra, A. (2013). Relevance of data mining in digital library. International Journal of Future Computer and Communication, 2(1), 10. [DOI:10.7763/IJFCC.2013.V2.110]
14. Uppal, V., & Chindwani, G. (2013). An empirical study of application of data mining techniques in library system. International Journal of Computer Applications, 74(11), 42-46. [DOI:10.5120/12933-0008]
15. Yi, K., Chen, T., & Cong, G. (2018). Library personalized recommendation service method based on improved association rules. Library Hi Tech, 36(3), 443-457. [DOI:10.1108/LHT-06-2017-0120]
16. Yu, P. (2011, May). Data mining in library reader management. In 2011 International Conference on Network Computing and Information Security (Vol. 2, pp. 54-57). IEEE. [DOI:10.1109/NCIS.2011.109]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
